Lokaal meer energie opwekken is pure noodzaak. Maar wel samen met de lokale gemeenschap. Een schets van ontwikkelingen in onze gemeente, zoals een zonnepark bij Maartensdijk.
In de gemeente De Bilt vinden, net als elders in het land, de nodige activiteiten plaats om te komen tot opwek van duurzame energie (zon, wind) op land. Niet iedereen is daar blij mee. Een groen stuk land lijkt immers mooier en meer een ‘echt landschap’ dan een stuk grond met een blauwe gloed van zonnepanelen. Toch ontkomen we er niet aan. In het rapport Energietransitie Regio U16* staat berekend dat de energietransitie in De Bilt tot 2050 mogelijk is door eerst een besparing van zo’n 50% tot stand te brengen. Het huidige energieverbruik omvat een jaarlijkse som van ca € 70 miljoen. Er valt dus met besparen ook financieel veel te winnen. Maar, dan nog zijn we niet bij het doel van de energietransitie (Klimaatakkoord).
Lokaal opwekken is noodzakelijk
De andere 50% moet lokaal opgewekt worden. Dat kan, zo is berekend in het bovengenoemde rapport, door de inzet van 600-800 hectare zonneveld of 60 tot 80 windturbines (omvang zoals die bij Houten) of 200.000 daken met zonnepanelen (maar zoveel zijn er niet in onze gemeente) of 30 miljoen m3 aardgasgebruik (maar daar gaan we vanaf). Vanzelfsprekend zal het om een combinatie hiervan gaan. In de verre toekomst komen wellicht bronnen in beeld die we nu nog niet of onvoldoende kennen, zoals kernenergie, maar de transitie tot 2050 zullen we moeten uitvoeren met technieken die we nu kennen. En die we over een tijdje wellicht weer kunnen ‘opruimen’. Om die reden wordt wel gesproken van ‘pauzelandschappen’, waar je zonnepanelen of een windturbine tijdelijk kunt plaatsen, om ze over bijvoorbeeld twintig jaar weer te verwijderen.
Zonnepark bij Maartensdijk
Er zijn nog te weinig eigenaren van grote daken die daar zonnepanelen van anderen willen plaatsen. Dat ervaart BENG! ook. Niettemin blijven we ons daar de komende tijd wel op richten. Ook weten we dat er nog niet veel enthousiasme bestaat voor windturbines, hoewel ook die nodig zullen zijn. Vandaar dat niet alleen BENG!, maar inmiddels ook een commerciële partij uit Leiden, IX Zon, initiatief heeft genomen ter voorbereiding van een zonneveld. Het is aan de gemeente om hiervoor vergunningen af te geven en de voorwaarden te bepalen. Onze gemeente heeft een positieve principe-uitspraak gedaan over een door deze partij te realiseren zonnepark bij Maartensdijk.
Nog geen transparantie
Het is niet aan BENG! om een mening te hebben over de locatie: die heeft de gemeente al gegeven. BENG! heeft wel gesproken met de projectontwikkelaar IX Zon. Die gesprekken hebben tot een verwijdering geleid. Dit omdat IX Zon geen duidelijkheid geeft over de financiële details, over eventuele verkoop van het park en over de manier waarop te realiseren winst wordt gedeeld met de gemeenschap. Het is niet uit te sluiten dat de ontwikkelaar het park verkoopt zodra alle vergunningen en subsidies rond zijn. Daarover bestaat geen duidelijkheid. Transparantie is dus het issue waarover BENG! en IX Zon duidelijk van mening verschillen. Er moet een juiste balans bestaan tussen lusten en lasten voor de lokale gemeenschap. En gedeelde eigendom (50% van het eigen vermogen) en gedeelde zeggenschap moeten zijn geregeld. Zoals overigens ook is vastgesteld in het Klimaatakkoord.
BENG! gaat ervan uit, dat:
- projectontwikkeling idealiter vanuit de lokale gemeenschap plaatsvindt en bij voorkeur niet op initiatief van partijen van buiten de gemeente; dat dit toch gebeurt is uiteraard niet uit te sluiten;
- transparantie over het verdienmodel bestaat, zodat duidelijk is waar winst wordt gemaakt en door wie;
- minimaal 50% van de eigendom van het park bij de lokale gemeenschap ligt (in casu gemeente De Bilt);
- zeggenschap over realisatie, exploitatie en eventuele verkoop voor 50% in de gemeenschap ligt;
- een deel van de opbrengst gericht beschikbaar komt voor de dichtstbij liggende kernen (Omgevingsfonds);
- investeerders niet al te grote bedragen kunnen inleggen, zodat ook ‘kleine’ beleggers kans krijgen mee te doen;
- communicatie met bewoners optimaal plaatsvindt: niet alleen spreken en vertellen, ook luisteren en waarderen;
- verkoop van de geproduceerde stroom primair plaatsvindt aan de lokale gemeenschap, voor een concurrerende prijs;
- realisatie zoveel als mogelijk door het lokale bedrijfsleven wordt uitgevoerd.
BENG! ondersteunt gemeente
BENG! zet zich niet alleen in voor de opwek van duurzame energie (vooral zon, restwarmte, naast energiebesparing), maar houdt zich vooral ook bezig met beleid. Ze steunt daarbij de gemeente die dat beleid nog grotendeels moet ontwikkelen, met beperkte middelen, capaciteit en kwaliteit. De Bilt staat onder grote druk om, als onderdeel van de U16 rondom de stad Utrecht, aan te geven welke bijdrage het gaat leveren aan de energietransitie.
BENG! staat er voor dat de gemeente gedeelde eigendom, gedeelde zeggenschap en het balanceren van lusten en lasten in acht neemt en oplegt als voorwaarde bij ontwikkelprojecten. Het project van IX Zon is een eerste testcase waarmee de gemeente kan tonen dat het zich in deze uitgangspunten kan vinden. BENG! speelt daarbij haar rol. Als ‘critical friend’ van de gemeente, en ondersteunend door praktijkervaringen die in het hele land opgedaan worden op tafel te brengen: De Bilt staat er niet alleen voor!
*Energietransitie Regio U16; een verkenning van energieverbruik en potenties. Definitief rapport U16, december 2018. Te downloaden via de site van BENG!.
Bekijk ook de Gedragscode Zon op Land ondertekend door Energie Samen, de landelijke koepelorganisatie van energiecoöperaties waarbij BENG! is aangesloten.
September 2019
Reageren kan via: info@beng2030.nl